2024-yilda muomaladagi naqd pul ulushi 21,5% dan 19,2% gacha kamaydi, deb xabar qildi Markaziy bank. Kartadan pul yechib olish ulushi ham pasaydi.
Toshkent avtobuslarida yo‘l haqi endi faqat karta va QR-kodli chiptalar bilan to‘lanadi. Bir martalik QR-kodli chiptani Paynet, MultiPay yoki Oson infokiosklaridan sotib olish mumkin. “Gazeta.uz” avtobus bekatida chipta olish amaliyotini sinab ko‘rdi. Bu vaqtda tizimdagi ayrim kamchiliklar ham yuzaga chiqdi.
1-yanvardan Toshkent shahrida avtobus salonlarida yo‘l haqini naqd pulda to‘lash taqiqlanadi. Yo‘l kirani naqd pulda to‘lovchilar bir martalik chiptani Paynet, MultiPay va Oson infokiosklari orqali sotib olishi mumkin bo‘ladi.
Yanvar-sentabrda muomaladagi naqd pul ulushi yillik ko‘rsatkichda 3,2 foiz bandga — 23,9 dan 20,7 foizga pasaydi, deb xabar qildi Markaziy bank. Karta egalari mablag‘larini tobora kamroq naqdlashtirmoqda.
Hukumat naqd puldan foydalanishni qisqartirish maqsadida yashirin iqtisodiyotga qarshi kurash choralarini ishlab chiqmoqda. Ko‘chmas mulk va avtomobillar oldi-sotdisi, budjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi va boshqalar naqd pulsiz shaklga o‘tkazilishi mumkin.
O‘zbekistonda 2023-yil yakuni bo‘yicha naqd pulning umumiy pul massasidagi ulushi 2022-yilgi o‘sishdan keyin 21,5 foizgacha kamaydi. Kartalarga tushgan mablag‘lar tobora kamayib bormoqda — so‘nggi besh yil ichida ko‘rsatkich 32 foizdan 24 foizga tushdi.
Markaziy bank “Tartibga solish qumdoni” maxsus huquqiy rejimi joriy etilgan Korzinka supermarketlar tarmog‘i kassalarida bank kartalaridan naqd pul yechish xizmati yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Sinov joriy yil 1-noyabriga qadar davom etadi.
Yandex Go mijozlari yo‘l kira naqd pulsiz shaklda to‘lanadigan bo‘lsa, haydovchilar buyurtmani qabul qilishni rad etishi holatlariga to‘qnash kelishmoqda. «Gazeta.uz» taksi haydovchilari qanday qiyinchiliklarga duch kelayotgani va kompaniya muammoni qanday bartaraf etishga urinayotgani bilan qiziqdi.
O‘tgan yilning birinchi yarmida banklarning naqd pul xarajatlari daromaddan 1,1 trln so‘mga oshgan bo‘lsa, bu yilgi farq 10 marta ortib — 11,7 trln so‘mga yetdi. MB talabni muomalaga qo‘shimcha naqd pullarni chiqarish orqali ta’minlashga harakat qildi, natijada naqd pulning umumiy pul hajmidagi ulushi oshib ketdi.
Aprel oyida muomaladagi naqd pullar hajmi rekord darajada — 5,3 trln so‘mga oshdi. Markaziy bank avvalroq mart oyining ikkinchi yarmida boshlangan naqd pulga bo‘lgan talab keskin oshgani haqida xabar bergan edi.
Ijtimoiy tarmoqlarda bankomatlardan naqd pul yechib olish bilan bog‘liq muammolar yuzaga kelgani haqida xabarlar tarqalmoqda. Markaziy bank mazkur uzilishni naqd pulga talab ortishi va logistika muammolari bilan izohladi. Regulyator aholining naqd pulga bo‘lgan ehtiyojini qondirish uchun barcha imkoniyatlarga ega ekanligiga ishontirmoqda.
Bank kassalari orqali naqd pul aylanmasining ko‘payishi pul muomalasining bir qismi sifatida muomaladagi naqd pul miqdorining ko‘payganini anglatmaydi, deya izoh berdi Markaziy bank. 2021-yil boshidan buyon muomaladagi naqd pullar hajmi kamayib, depozitlar ulushining ortishi kuzatilmoqda.
Yanvar-aprel oylarida banklarning kassalariga naqd pul tushumlari 75,4 trln so‘mni, chiqim qilingan naqd pullar esa 73,9 trln so‘mni tashkil etdi.
Markaziy bank ma’lumotiga ko‘ra, yanvarda naqd pul aylanmasi 32,1 trln so‘mni tashkil etdi. Bu oyda bank kartalariga jami 15,9 trln soʻmlik mablagʻlar kelib tushgan. Aholi bank kartalaridagi 5,2 trln soʻmlik mablagʻlarni naqdlashtirib olgan.
2020 yil aprel-iyun oylarida O‘zbekiston bank tizimida naqd pullar aylanmasi koronavirus pandemiyasi ta’sirida shakllandi. Iyun oyidagi ko‘rsatkich (14,6 trln so‘m) karantin sharoitidan oldingi davrdagi holatiga deyarli yaqinlashdi. Shu bilan birga, bu ko‘rsatkich keyingi oylarda “ijobiy tomonga o‘zgarishini kutish mumkin”, deb baholanmoqda.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting